Blog door Lisa Klaassen 5 januari 2018

PAPIERCLINIC SNPR : DE EINDELOZE EIGENSCHAPPEN VAN PAPIER

JAN05
in Books, Design, Papergoods, Workshop 0 comments tags: de monsterkamer, drukkers, grafisch, grafische vormgeving, Marchelma van Breugel, monsterkamer, papier, papierclinics, papiereigenschappen, papierrestauratie, papiersamenstelling, papiersoorten, snpr, uitgeverijen, workshop

PAPIERCLINIC SNPR : DE EINDELOZE EIGENSCHAPPEN VAN PAPIER

Wist jij dat het aanbod in papiersoorten immens divers is? Het papier wat onze printers uitspugen komt niet eens in de buurt van alle kunstzinnige papiersoorten. Mijn ogen werden hiervoor geopend door de PapierClinic van SNPR: Papierrestauratie & conservering PapierClinics, door Marchelma van Breugel die 3 december plaatsvond in de Monsterkamer te Amsterdam. Voor de PapierClinic heeft Marchelma papiereigenschappen verbonden aan huis-tuin-en-keuken tests. Deze verschaffen je toegang tot het DNA van veel papiersoorten, hun zogenaamde ‘fingerprints’. In de PapierClinic ga je allerlei soorten papier analyseren. Dertig eigenschappen in dertig dozen om precies te zijn. Papiermonsters, instrumenten en associatieve voorbeelden helpen je vervolgens de specifieke eigenschappen beter te begrijpen.

Na haar studie aan de Kunstacademie in Arnhem was Marchelma van Breugel werkzaam als assistent-papierrestaurator bij het Museum Arnhem. Ze voltooide haar opleiding tot restaurator boek- en papier en was zodoende nauw betrokken bij de conservering en restauratie van diverse belangrijke collecties van particulieren, musea en archieven. Na dertien jaar maakte ze een zijstap naar de grafische industrie als papieradviseur. Ook werkte ze bij een drukkerij. Sinds begin 2016 is Marchelma van Breugel zelfstandig papierkundige. Met haar bedrijf SNPR combineert ze het restauratievak met haar zelfontwikkelde PapierClinics.

De monsterkamer is een walhalla voor designers, boekenwurmen, papier liefhebbers, schrijvers en uitgevers. Als trendwatcher ben ik natuurlijk wel bekend met ‘nieuwigheden.’ Tot voor kort was ik ervan overtuigd dat steenpapier, van mineraalpoeder gemaakt, revolutionair is. Dat het slechts een fractie is van wat tot de mogelijkheden behoort, werd me snel duidelijk. De ruimte an sich was neutraal enkel gekleurd door de diverse boeken met bijzondere kunstzinnige omslagen. Grote ramen verlichtte de boekenkast aan de ene kant. Aan de andere kant een tafel vol dozen. Met die stapels gingen we aan de slag. Ik zou die middag, naast praktische, ook veel symbolische kennis op gaan doen.Mijn eerste papierdoos ging over samenstelling. Ik liet mijn vingers gaan door alle zakjes met vezels, die hoogstwaarschijnlijk in papier zullen veranderen. Daar vond ik opnieuw steenpapier. Met als belangrijkste eigenschap dat het water- en olie bestendig is. De Japanse Kozo-vezel, bamboe, rijstpapier en katoen vond ik ook terug in de doos. Zelfs papier gemaakt met resten van de tomatenplant, afkomstig van een fabriek in Apeldoorn. Stel je eens voor hoeveel duurzame mogelijkheden er zijn om prachtig en functioneel papier te creëren! Zonder er nog langer bomen voor te moeten kappen!

De tweede doos heette optisch. Dit heeft voornamelijk betrekking op de formatie van papier. Ofwel: “De regelmatigheid van het papierblad, wanneer het voor een lichtbron gehouden wordt.” Zo geeft een onregelmatig doorzicht een wolkig drukeffect. Katoen, tomaat en parchement papier zijn daar voorbeelden van. Dat laatste is grafisch drukpapier; over het algemeen alleen geschikt voor drukwerk. Alleen tekst en geen kleur of foto. Foto’s behoeven namelijk regelmatig, gladgestreken papier. Dit verzekert scherpte en kleurhelderheid. Want een foto of afbeelding is een speciale coating, die niet in de vezel doordrukt. Het ligt er als het ware op. Maar zou je bijvoorbeeld waterverf vlekken willen maken, dan leent wolkig en onregelmatig papier zich daar goed voor.Dit was het moment waarop al mijn kennis door een (papier)zeef werd gehaald. Wat zegt het over mij als ik van zoiets ‘basaals’ en tegelijkertijd wezenlijks als papier eigenlijk maar zo weinig weet? Ik kon papier niet langer zien als iets wat slechts dient om kennis mee over te dragen. Integendeel. De keuze van papiersoort kwam symbool te staan voor het lot dat we kiezen. Het beschrijven ervan staat symbool voor de invulling die we aan de toekomst geven. Misschien klinkt het vergaand, maar bedenk je eens het volgende: als papier al zoveel mogelijkheden biedt, wat zegt dat over de menselijke kennis die verantwoordelijk is voor de creatie ervan? Precies, dat er een grootse potentie in ons schuilt. De derde doos ging over samenstelling en watergehalte. Ik heb zelf papier gemaakt. Toepasselijk. Toch?“Lijm in papier zorgt voor vastigheid. Een retentiemiddel verbindt de vezels onderling. Hoe meer verbinding, des te meer versteviging.”

Al met al, hoeft symboliek niet ver zoeken te zijn, als je naar de voorgaande versregel kijkt. Los van alles is het waardevol om meer praktische kennis over papier te bezitten. Het is immers een middel met veel potentie om de toekomst duurzaam vorm te geven. Daarbij is het een product dat veel kennis uit de oudheid voor ons bewaart. Het is enerverend, inspirerend en bevrijdend om iets totaal nieuws te leren. Marchelma sprak niet alleen vanuit kennis en kunde. Ook vanuit een grootse passie die, eerlijk is eerlijk, heel aanstekelijk werkt!

{Wil je meer informatie over de PapierClinics? Neem dan een kijkje op de agenda op SNPR. Foto’s gemaakt door Lisa Klaassen}